Xumeen Urbia

Mendiari beti errespetua zor zaio, eta zer gutxiago mendia berari gur egitea baino. Baina paradisu bat nahi izanez gero, hori bera Urbia dugu. Hala izan da mendez-mende. Txiro nahiz errege, jentilak nahiz apaizak,… lur hauek edonor hartzen du bere magalean bere edertasunaz aho guztiak mutu uzteko. Aizkorri, Aketegi Aitxuri, Enaitz, Peruaitz,... edozein zidorrera joanda ere hauen lilura nabaria da. Eta orain mende ugari bertatik igarotzen ziren jauntxo handiak bere zaldi gainean hitzik gabe geratzen ziren moduan,  bihar, handi bezain xumea den Fernando igaroko da famili giroan. Soilik espero dugu esperientzi eder bat elkarrekin igarotzea eta amalurrak berak dakien moduan laztantzea.

Gentilen sukaldea

Gipuzkoako tropak jokoz kanpo izanik, azken estokadaren aurretik, Gaztelako erresumak Nafarroako ingurua ahultzen saiatu zen. Ordea, Gaztelako soldaduak kareharrizko horma erraldoi batekin topatu ziren. Auza-Gazteluko dorrearen baimenik gabe ezin bertan sartu. “Gentilen sukaldea”, Nafarroako erreinuaren sarrera izateaz gain, ezezagunaren eta ikusten ez zenaren lurraldearen sarrera zen. Bandera guztien gainetik, harri koskorrez beteriko hesi handi honetan natura zen erregina, eta horrek arrotzak kikiltzen zituen. Soilik bertakoak zekiten mendiak emandakoa eta kendutakoa. Tropak ez ziren bidean. Nahiz XVI. mendean ahulezia medio erresuma usurpatua izan, inperialista ezberdinak beti mesfidati azaldu dira hauek mendikatearen ateetan geratu direlarik. Nahiz indar bidez mila gurutze iltzatu, naturak, bertako elezahar eta usadio ezberdinak zapaltzailearen erresistentzia gisa erabiltzen jarraitzen du.

Asteburu honetan, gizakia eta lurraren arteko kontrobertsia mantentzen duen gotorleku honen handitasuna ikustera gerturatuko gara. Mariren egoitza une oro gure itzala izango dela jakinik, mitoak hasten diren txokora sartzea ohore bat izango da, eta hori aintzat harturik eskertuak egon beharko ginateke.

Milurteko bidexketatik

Mende ugari dira bertako zuhaitzen lehen hatsaz. Mila kondairen lekuko izan direla argi dugu. Aldiz hauen lilura, jakintsu zaharren gisan isilean gordetzen dituzte. Nahiz basakerien testigu izan naturak, pazientzia osoz, bere onera itzultzen da; hortik jakituriaren sekretua. Horregatik milurteko bidexkak laztantzea beti izanen da berezi. Aldiz, lur eremu hauek lur sakratuak izanik xarmangarriago egiten dituzte. Orain milurte batzuk gure arbasoak beraien arimak amalurrari trikuharri, mairubaratza bidez eskaintzen zioten bitartean, gu zizelkatutako harri haien aurrean jarri eta arbasoen moduan osotasunari gur egin diogu talde polit bat osatuz. Bata besteari lagunduaz, behar handiena duen pertsonaren erritmoan,... eta guztiak helburu berarekin; egun zoragarri bat igarotzea. Horregatik pozgarria da jende ikaragarria ezagutzea; pozgarria da edozein unetan atzetik esku bat sentitzea; horregatik pozgarria da naturak bere besoak irekitzea; pozgarria da orain milurte pasatako arbasoen oinazeak zapaltzea; pozgarria da ilusioz beterik etorritako hurruneko baten gogoa sentitzea, palpatzea; pozgarria da egunsentian hainbeste izar ikustea; pozgarria da elkartasunez beteriko pertsonak gutxi ez direla ikustea. Jakin nahi duzuenean hemen izango gaituzuela eta espero dugu sorturiko txinparta hau bera inguruko zuhaitzen moduan "milurteko" ugari gure baitan izatea.